Het effect van stress en slaapgebrek op de hersenen

Steeds meer mensen hebben last van chronische stress. Er is sprake van chronische oftewel giftige stress wanneer men lange tijd stress ervaart. Chronische stress is ontzettend slecht voor onze hersenen. Aanhoudende stress kan het brein namelijk ernstig ontregelen. Anderzijds is voor een goede hersenfunctie en gezonde hersenen voldoende en kwalitatief goede slaap van groot belang. Chronische stress heeft echter een slechte invloed op de nachtrust en andersom werkt dit net zo; slecht slapen komt het stressniveau zeker niet ten goede. Welk effect stress en slaapgebrek precies op onze hersenen hebben en wat je kunt doen om deze vicieuze cirkel te doorbreken, lees je in deze blog!

Wat doet stress met je hersenen?

Iedereen ervaart weleens stress en op zichzelf is stress niet ongezond. In een stresssituatie geeft het brein een seintje aan de hersenen om adrenaline en cortisol aan te maken waardoor de hartslag, bloeddruk en de ademhaling omhoog gaan. Hierdoor ben je alert, kun je je beter focussen én werkt het geheugen uitstekend. Wanneer het stressmoment voorbij is zakken de stresshormonen weer. Wanneer er lange tijd sprake is van stress dan is er geen tijd om de stresshormonen steeds weer naar het rustniveau te laten zakken, dit heeft gevolgen voor de hersenen.

Stress heeft gevolgen voor drie verschillende hersengebieden. De prefrontale hersenschors is het gebied achter het voorhoofd en helpt je om de aandacht erbij te houden, te plannen en prioriteiten te stellen. Bij chronische stress trekken de uitlopers van hersencellen in de prefrontale hersenschors zich terug en worden de vertakkingen van die uitlopers korter of verdwijnen helemaal. Hierdoor verliezen de hersencellen contact met elkaar, het brein krimpt als het ware. Dit resulteert erin dat we ons slechter kunnen concentreren en minder goed kunnen plannen.

Het tweede hersengebied dat krimpt bij chronische stress is de hippocampus. Deze zorgt ervoor dat het geheugen goed functioneert, het zorgt voor de juiste reactie op stress en reguleert de stemming. Het gevolg is een verminderd geheugen en een slechter herstel na stress.

Het derde hersengebied is de amygdala, dit gebied reageert juist andersom op chronische stress en zorgt voor meer uitlopers aan de hersencellen wat ervoor kan zorgen dat men angstiger en agressiever reageert naar aanleiding van stress.

Goed slapen is van groot belang voor onze hersenen

Slapen is een eerste levensbehoefte en essentieel voor gezonde hersenen. Tijdens de slaap spoelen de hersenen als het ware schoon. Bepaalde hersencellen krimpen wanneer je slaapt, waardoor er meer ruimte tussen de cellen komt. Hierdoor kunnen de cellen hun afvalstoffen vervoeren. Daarnaast gaat ook het geheugen aan het werk. De emoties van de afgelopen dag en wat je hebt geleerd wordt verwerkt en tijdens je slaap wordt alles wat belangrijk is om te onthouden opgeslagen in je langetermijngeheugen. Slaapgebrek zorgt ervoor dat cognitieve functies zoals je concentratie en het geheugen achteruitgaan.

Doorbreek de vicieuze cirkel
Zoals je hiervoor hebt kunnen lezen hebben zowel chronische stress als slaapgebrek ontzettend veel effect op onze hersenen. We gaven ook al aan dat veel stress kan leiden tot een slechte nachtrust en vice versa. Wil je zorgen voor een gezond brein de juiste focus en een goed geheugen, dan is het van belang om deze vicieuze cirkel te doorbreken.

Om vicieuze cirkel te doorbreken moet je beginnen bij het wegnemen van de triggers die stress veroorzaken. Het zal niet mogelijk zijn om alle stress weg te nemen, maar vermijd zaken die stress veroorzaken zoals een te volle agenda en ongezonde leefgewoonten. Zorg gedurende de dag voor voldoende ontspanning en beweging en probeer bewust en gezond te leven. Dit zal stress doen verminderen en de nachtrust bevorderen wat een positieve invloed heeft op de werking van het brein.