Invloed van meditatie op het brein

Wanneer men aan meditatie denkt, zal de voornaamste gedachte zijn dat het vaag en zweverig is.  Maar wie verder kijkt, voorbij het zweverige effect, komt artikelen en onderzoeken tegen die erop wijzen dat meditatie wel degelijk invloed heeft op het brein. Een aantal neurowetenschappers dacht hier ook anders over en hebben de meetbare effecten van meditatie op het brein onderzocht. Maar wat is meditatie en heeft het daadwerkelijk een positieve invloed op het brein en de gezondheid?

De precieze aard van meditatie

Voor velen is meditatie een spirituele of religieuze ervaring omdat het bekend is uit het hindoeïsme en het boeddhisme. In deze geloven wordt meditatie gezien als een essentiële methode om bepaalde doeleinden te bereiken. Velen relateren meditatie aan het boeddhisme, maar dit is geen centraal aspect binnen dit geloof. Terwijl meditatie in vele gevallen wel door de westerse wereld als typisch boeddhistisch kenmerk wordt gezien.
Meditatie is een natuurlijke manier om de geest van het lichaam te leren kennen en te trainen. Het trainen van gedachten is alleen niet eenvoudig en vergt daarom ook enige oefening. Mediteren kan gezien worden als rusten, maar dan voor de geest. Om de hersenen te laten rusten na een dag vol impulsen en informatie, is meditatie een goed middel.

Met meditatie worden we meer bewust van onze gedachten en emoties die wij dagelijks ervaren. De problemen worden door middel van meditatie niet opgelost, maar de houding tegenover deze problemen wordt wel veranderd, wat uiteindelijk resulteert in meer ontspanning. Zo heeft een onderzoek van Antonino Raffone (Universiteit van Rome) aangetoond dat bepaalde vormen van meditatie tot een blijvende reorganisatie van de hersenactiviteit leiden. Een ander onderzoek van  Heleen Slagter (Universiteit van Wisconsin) toonde aan dat mensen na drie maanden van meditatie gemakkelijker de aandacht konden verdelen over verschillende prikkels in de omgeving. De conclusie van dit onderzoek was dat personen door middel van meditatie meer controle kregen over de beperkte capaciteit van hun hersenen. Het verschil was ook zichtbaar in EEG-scans.

De voordelen van meditatie

Een van de grootste voordelen van meditatie is dat het helpt een depressie te voorkomen, maar ook helpt om een depressie te genezen. Een kenmerk van een depressie is dat personen niet anders kunnen dan piekeren en er de hele dag gedachten door het hoofd spoken. Met dat constante piekeren over wat er is gebeurd of wat er komen gaat, leven personen met een depressie in het verleden of in de toekomst. Meditatie kan helpen meer in het hier en nu te leven, waardoor men zich automatisch minder zorgen maakt over het verleden of de toekomst. Naast het voorkomen of het helpen genezen van een depressie kan mediteren ook helpen in het creëren van een emotionele balans. Meditatie kan er dus voor zorgen dat personen beter met hun gevoelens om kunnen gaan en ook weerbaarder zijn voor bepaalde emoties, dan personen die niet mediteren.

Daarnaast hebben verschillende studies, van onder andere de Harvard Universiteit, aangetoond dat door middel van meditatie een betere focus en concentratie behaald kan worden. Door meditatie zouden Alpha Golven in de hersenen toenemen. Deze Alpha Golven zorgen ervoor dat de hersenen meer kunnen leren en meer informatie kunnen verwerken. Daarnaast wordt de informatie in de directe omgeving beter gefilterd door deze Alpha Golven, wat ervoor zorgt dat men minder snel is afgeleid.