De werking van het immuunsysteem

Het immuunsysteem bevindt zich door het gehele lichaam en beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde stoffen waar het continu aan bloot wordt gesteld zoals bacteriën, schimmels, virussen, gifstoffen en parasieten. Onder andere de huid, de luchtwegen, darmen, het bloed en lymfestelsel maken deel uit van het systeem dat indringers weert en op deze wijze de kans op aandoeningen zoveel mogelijk weet te voorkomen. De afweer van het systeem bestaat uit drie verschillende verdedigingsmechanismen die nauw met elkaar zijn verbonden en veel samen werken. Dit zijn de fysieke barrière, de algemene afweer en de specifieke afweer.

Fysieke barrière

De fysieke barrière is het verdedigingsmechanisme dat zich tussen het inwendige lichaam en de omgeving bevindt. Een belangrijk orgaan binnen de fysieke barrière is de huid die een grens vormt tussen het lichaam en de omgeving daarbuiten. Deze huid zorgt ervoor dat schadelijke stoffen het lichaam niet kunnen binnendringen. Verder maken ook de slijmvliezen, darmen en luchtwegen deel uit van de fysieke barrière. Bacteriën die het lichaam willen binnendringen worden door de slijmvliezen van de luchtwegen opgevangen en naar de keelholte vervoerd. Hier komen de bacteriën in aanraking met stoffen die de bacteriën doden nog voor ze schade kunnen toebrengen aan het lichaam. Verder behoren het speeksel, maagzuur en het vocht en de enzymen in de ogen tot de fysieke barrière. Deze proberen allen zo goed mogelijk om schadelijke stoffen buiten te sluiten of te doden voor ze het lichaam kunnen infecteren.

Algemene afweer

De fysieke barrière vormt samen met de algemene afweer het aangeboren immuunsysteem dat vanaf de geboorte aanwezig is. De algemene afweer is een mechanisme dat zich niet op slechts één ziekteverwekker richt, maar richt zich op alle ziekteverwekkers die in het lichaam voorkomen. Binnen de algemene afweer spelen verschillende witte bloedcellen de hoofdrol. Deze witte bloedcellen reizen door het lichaam heen en werken als een soort stofzuigers die alle lichaamsvreemde stoffen, bacteriën, beschadigde en dode cellen die ze tegenkomen opnemen. De witte bloedcellen komen vrij en worden naar een bepaalde plek in het lichaam gestuurd indien het nodig is om daar eventuele binnengedrongen lichaamsvreemde stoffen te vernietigen.

Specifieke afweer

De specifieke afweer is de afweer die zich gedurende het leven ontwikkeld. Dit mechanisme richt zich, anders dan de algemene afweer, telkens op één bepaalde ziekteverwekker in het speciaal. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gespecialiseerde afweercellen. Wanneer ziekteverwekkers zich snel in het lichaam verspreiden en het de algemene afweer niet meer lukt om deze te vernietigen, dan is de specifieke afweer noodzakelijk. Het systeem van de specifieke afweer maakt gebruik van lymfocyten: B-lymfocyten en T-lymfocyten. B-lymfocyten worden door het beenmerg gevormd en T-lymfocyten worden in de thymus (zwezerik) geproduceerd en in onder andere de milt en lymfeklieren bewaard. De lymfocyten beschikken over receptoren aan de buitenkant van het celmembraan die op een specifiek eiwit op de wand van een ziekteverwekker passen. Wanneer de lymfocyt een bepaalde ziekteverwekker herkent en hierbij past, dan kan het krachtig reageren. Iedere lymfocyt heeft slechts één receptor op zijn celmembraan en zal alleen actie ondernemen wanneer het de specifieke passende ziekteverwekker ontmoet.

Het immuunsysteem dat bestaat uit de verschillende mechanismen, is een slim systeem. Wanneer het systeem in aanraking is geweest met een ziekteverwekker, dan onthoudt het deze. Wanneer het lichaam nogmaals met dezelfde ziekteverwekker besmet raakt dan weet het afweersysteem deze sneller te onderdrukken, het lichaam is dan immuun voor de ziekteverwekker. Deze immuniteit voor verschillende ziekteverwekkers wordt gedurende het leven ontwikkeld.